Communicatie

Van-Hart-Tot-Hart-Communicatie

Van toneelspel en oppervlakkigheid naar werkelijk contact en diepgang

INHOUD

• Dankwoord
• Inleiding

1. Verschil in het ‘delen’ van innerlijke zaken
2. Werkelijk bewust worden van onze gedachten en gevoelens
3. Aantrekking/afstoting
4. De prijs van niet bewust zijn en/of verborgen houden van onze ware gevoelens
5. Het erkennen van gevoelens
6. Wordt je bewust van je dieperliggende behoeften en spreek ze uit
7. Bespreek wat je tegenkomt in jezelf m.b.t. een ander met die persoon zelf
8. Zie kritiek als een mogelijkheid tot groei
9. Negatieve opmerkingen
10. Het aangeven van je grenzen
11. Wat wil ik zelf nu eigenlijk ECHT?
12. Doe iets met wat je dwarszit, doe iets met de onrust in je
13. De winst van dieper, constructief, liefdevol contact 
14. Communicatieve vaardigheden / tips
    

Dankwoord

Met dank aan Deirdre de Bruijn voor de uitnodiging in haar centrum voor ‘hartverwarmende’ en inspirerende ‘van-hart-tot-hart-communicatie-cursus van Joyce Karels. Deze cursus vormde mede de aanzet tot dit stuk. Dank ook aan de vrienden en collega’s die, zonder het misschien zelf te weten, in de interactie met elkaar, inspiratie voor dit stuk waren. Dank ook aan Francine van de Kooij voor de feedback over de opbouw. Ik hoop dat het nu beter leesbaar is geworden.

Inleiding

In het contact met anderen en mij meer bewust wordend van wat er in mijzelf leeft, kreeg ik steeds meer het idee dat er heel veel zaken, die lastig bespreekbaar te maken zijn, maar er wel degelijk toe doen, onbespreekbaar blijven. Ik vraag me af welke gevolgen dit op den duur heeft voor onszelf en voor onze relatie met anderen.

Ook wanneer er zaken wel bespreekbaar worden gemaakt, gebeurt dit nogal eens – vanwege onwetendheid – op een niet constructieve, niet liefdevolle wijze, waardoor er onnodig leed en verdriet ontstaat, met een verwijdering tussen mensen tot gevolg.

Naar mijn idee, maar ook mijn ervaring: Wanneer je een ‘echt’ leven wilt leiden, met meer diepgang, is het, zeker in een voor jou als waardevol ervaren relatie, van belang dat je bereid bent moeilijk bespreekbare kwesties wel degelijk bespreekbaar te maken. Het is verleidelijk en begrijpelijk om dit te vermijden, immers: er is een reële kans dat het conflicten oplevert en pijn gaat doen. Misschien worden we zelfs emotioneel en moeten we onze kwetsbare kant laten zien. Dat willen we niet graag. Aan de andere kant willen we de ander ook niet graag kwetsen of verdriet doen met onze boodschap en bovendien kan meespelen dat we bang zijn afgewezen te worden.

Beter contact met jezelf begint volgens mij ook met bewustwording van wat er in je zelf omgaat, bewustwording van wat je denkt en voelt, bewustwording van wat goed voelt en wat je het liefst wilt vermijden. Luisteren naar jezelf, je hart. Dieper contact met de ander – en wie wil dat niet? – lukt beter als je communicatieve vaardigheden ontwikkelt om die verbinding tot stand te kunnen brengen, maar ook om beter om te kunnen gaan met conflicten bijvoorbeeld. Hoe kun je je boodschap op constructieve, respect- en liefdevolle wijze brengen? Hoe ga je ermee om als je tegengas krijgt? enz.

Over die omstandigheden waarin het echte contact uitblijft en het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden gaat dit stuk. Mijn bevindingen en ideeën wil ik graag met jullie delen in de hoop dat het ons leven kan verrijken. Ik had het gevoel dat ik het ‘moest’ schrijven.

1) Verschil in het ‘delen’ van innerlijke zaken

Een tijdje geleden had ik een telefoongesprek met iemand die ik nog maar kort en dus eigenlijk helemaal niet zo goed kon. Het gesprek ging toch al vrij snel ‘de diepte’ in. Na dit gesprek verwonderde mij dit. Ik vond het fascinerend dat we kennelijk bij de ene persoon het gevoel hebben vrij snel, heel openlijk, onbelemmerd en vrijuit te kunnen praten, onze (diepste) zielenroerselen durven delen, waar we bij een ander juist het gevoel hebben heel gereserveerd en terughoudend te moeten zijn. Bij mij voelt het heel fijn en bevrijdend wanneer er momenten zijn dat ik vrijuit kan spreken over wat er in mij omgaat: het voelt niet alleen soms als een opluchting wanneer mij iets dwars zit, maar geeft ook een gevoel van ‘in verbinding zijn’. Net zo fijn en verbonden als het voelt wanneer een ander mij in vertrouwen wilt nemen.

Ik vroeg me af, mede naar aanleiding van andere ervaringen in het contact met mezelf en anderen: wat maakt dat we niet (kunnen, durven) delen wat er werkelijk in ons omgaat?  Wat maakt dat we niet (kunnen, durven) delen wat er werkelijk in ons omgaat?  Wat maakt dat we sommige dingen het liefst verborgen houden? Soms (of misschien wel ‘juist’?) zelfs bij onze levenspartner en ook bij onze ‘beste’ vrienden? En wat zijn dat dan voor zaken?

In hoeverre leven we in een niet oprechte, niet authentieke ‘schijnwereld’? Is dat wat we werkelijk willen? Hoe vaak houden we ons groot en doen we ons anders (beter) voor dan dat we van binnen voelen?
Wat maakt dat we niet bespreken wat ons soms dwars zit?
In hoeverre mogen onze gevoelens en gedachten er zijn? Kunnen/mogen we ze toelaten?
Of worden ze onderdrukt, vermeden, ontweken, ontkracht? Belangrijker nog: welke gevolgen heeft dit voor de verbinding met onszelf en de ander?

Het zijn vragen die mij intrigeren en die opkomen als ik kijk naar wat er in mijzelf gebeurt en wat ik meen te herkennen in de ander.

Er zijn plekken waar je kennelijk en helaas voorzichtig moet zijn met het delen van je gevoelens omdat je daar je rol ‘moet’ spelen en er nu eenmaal belangen op het spel staan. Ik denk dan specifiek aan onze ‘werkplek’ en dan meer specifiek ten aanzien van leidinggevenden. Toch ben ik van mening dat we de van-hart-tot-hart-communicatie ook zou kunnen oefenen met (directe) collega’s.

2) Werkelijk bewust worden van onze gedachten en gevoelens

Ik vraag mij ook af of we ons werkelijk bewust zijn van wat er in ons omgaat, wat we denken en voelen. Wanneer dit pijnlijke zaken zijn, zaken die ons verdriet of schaamte bezorgen bijvoorbeeld, zullen we geneigd zijn deze gedachten en de daarmee gepaard gaande gevoelens te ontwijken, ontkennen. Niet zo gek, toch?

Probeer maar eens een dag erop te letten wat er in jezelf gebeurt in het contact met anderen. Voel ik mij geïrriteerd, word ik onrustig of misschien wel verlegen? Waarom voel ik mij angstig als ik juist die persoon wil benaderen? Wat maakt dat ik geneigd ben juist bij die collega mijn vragen neer te leggen en niet bij die? Wat zegt het over mij, wat heeft het mij te zeggen dat dit juist bij die persoon gebeurt?

3) Aantrekking/afstoting

Sommige mensen hebben veel anderen om zich heen en voeren regelmatig leuke en/of diepgaande gesprekken: kennelijk trekken ze dat aan. Anderen zijn meer solitair of stoten juist mensen af. Dat kan te maken hebben met het gebrek aan constructieve gespreksvaardigheden, ze zijn stil, stug of misschien wel snauwerig. Je weet niet in welk omstandigheden die ander zit of welke trauma’s en andere conditioneringen die ander hebben gemaakt tot wie hij/zij nu is. Het gevoel van afstoting kan ook een kwestie zijn van slechte persoonlijke verzorging, dat bevordert het contact ook niet. En dit is een mooi voorbeeld van datgene wat we niet gemakkelijk met die ander bespreekbaar maken…

Bedenk ook: Je hoeft niet met iedereen (dieper) contact te hebben!

4) De prijs van niet bewust zijn en/of verborgen houden van onze ware gevoelens

Uit angst voor afwijzing van de ander (angst voor verlies!) en/of de angst de ander te kwetsen zijn we kennelijk bereid een hoge(?) prijs te betalen door onze eigen gevoelens en emoties ondergeschikt te maken, weg te stoppen, te onderdrukken.

Er is verschil, er staan andere belangen op het spel wanneer de gedachten en/of emoties opspelen bij een eenmalige ontmoeting, bij vrienden, familie- en of gezinsleden of bijvoorbeeld op het werk.

Hoeveel, over wat er in ons omgaat, blijft er zo eigenlijk verborgen? Wat heeft dat te zeggen? En welke prijs betalen we op den duur voor het wegstoppen van die emoties en dat we ons niet werkelijk laten kennen?

Het bespreekbaar maken van deze gevoelige zaken kan moeilijk, pijnlijk, beschamend, bedreigend, confronterend zijn. Het te vermijden lijkt de gemakkelijkste weg, maar is het ook het beste wat we kunnen doen? Het op een constructieve (respect- en liefdevolle) manier doorspreken kan bevrijdend en heilzaam zijn.

De vraag is: Hoe kunnen we hiermee het beste omgaan?

In de interactie met anderen kun je iedereen als je leraar beschouwen, maar hangt dit niet samen met dat dit pas goed kan als je zelf bewust bent van wat er in je omgaat, wat je denkt en voelt? En als je dit op een constructieve/liefdevolle manier wijze kunt/durft te uiten/delen?

Is het niet zo dat je pas echt in de communicatie kunt gaan, er echte betrokkenheid is, de waarde en diepgang van de vriendschap zich pas écht toont, wanneer je bereid bent en kunt delen wat er in je omgaat, wat je denkt en voelt, als je juist lastig bespreekbare/gevoelige zaken wel bespreekbaar maakt én als je je grenzen durft aan te geven? Wat zou de winst kunnen zijn wanneer er sprake kan zijn van openheid, transparantie, eerlijkheid, oprechtheid en authenticiteit?

Is het geen kwestie van zelfzorg en zorg voor de (belangrijke) ander als je deelt wat er in je omgaat en betrokkenheid toont? Doe je jezelf en de ander niet tekort als je niet uitspreekt wat er in je omgaat en/of wat je dwarszit? Maar, aan de andere kant, ook: zouden we niet wat vaker een compliment uit kunnen spreken? “Ik vind het fijn dat je…”

Ik heb geleerd: Als je hiermee aan de slag wilt is het heel belangrijk dat je vanuit je eigen beleving spreekt en niet vanuit verwijten, maar vanuit een uitnodigende houding naar de ander toe (waarbij je best duidelijk en stellig mag zijn over je grenzen én mag laten blijken wat het met je doet als je het gevoel hebt dat ze worden overschreden!).

Welke prijs betaal je voor het vermijden, negeren, wegduwen, wegslikken, ontkennen van je (diepere) gevoelens en emoties?

Waar ben je precies bang voor dat je je niet durft uit te spreken wat er in je omgaat, wat je denkt en voelt? Maar vooral dus: ben je je daarvan bewust?

Doe aan zelfonderzoek: wat maakt dat de oppervlakkigheid in stand blijft? Waar ben je precies bang voor? Ben je zelf of is je relatie met de ander geen ‘diepgang’ waard?

Leef je werkelijk liever in een illusie dan dat je de waarheid onder ogen ziet?

5) Het erkennen van gevoelens

Hoe eerlijk ben je naar jezelf toe? Durf je te erkennen dat de gevoelens die er in je leven er zijn? Mogen je gevoelens er zijn? Mogen ze worden gehoord? Worden ze erkend?

Ik zal het maar bekennen: ook ik heb gedachten waar ik soms geen raad mee weet en die mij verwarren. Zit dit in mij? Wat moet ik ermee? Ook dan is het raadzaam om deze gedachten niet te ontkennen of ze weg te stoppen. Ze zijn er. Ze hebben iets te zeggen. Accepteer ze. Stel je eens voor dat de mensen in je omgeving je gedachten zouden kunnen horen, zou jij dan nog op straat durven vertonen? Ik in ieder geval niet… Ik schat in dat je heel verbaasd zult staan als je de gedachten van anderen zou kunnen horen…

6) Wordt je bewust van je dieperliggende behoeften en spreek ze uit

Ik heb geleerd: Het is heel belangrijk dat je bewust wordt van je achterliggende, dieperliggende behoeften en die uitspreekt (voorbeelden: “Ik heb de behoefte aan meer contact. Ik vind het fijn als je kamer opgeruimd is. Het voelt niet prettig/doet me verdriet als je….”). Wees ook nieuwsgierig en vraag naar de achterliggende behoeften van de ander! Dit brengt je in verbinding. En verbinding, het gevoel van verbondenheid, is één van de meest wezenlijke zaken die het leven waardevol kunnen maken. Oók of misschien wel ‘juist’ als je in verbinding gaat over zaken die pijnlijk zijn. Want dat zijn vaak de zaken die er toe doen, die belangrijk voor je zijn. Wanneer je het aandurft om deze zaken bespreekbaar te maken en ook constructieve communicatieve vaardigheden bezit zal dit een verrijking voor je leven en je relatie met de ander betekenen.

Volgens mij gaat het erom die gedachten bespreekbaar te maken die het diepere contact met de ander zouden kunnen bevorderen. En ook niet bang te zijn voor de gevolgen als het dingen zijn die je echt dwars zitten. Wanneer je ze met respect voor die ander uit en ze niet op verwijtende maar uitnodigende wijze uitspreekt en vanuit je eigen beleving dan kan dit alleen maar winst opleveren. Die winst is er zelfs als het betekent dat je uitspraak een scheiding tussen jullie zou betekenen. Soms kom je tot de conclusie dat je beter uit elkaar kunt gaan omdat je elkaar alleen maar pijn doet.

Hebben we de moed om kwetsbaar te zijn? Wat zouden we daarmee kunnen verliezen en wat kunnen we winnen? Hebben we de moed om onze gevoelens te erkennen?

7) Bespreek wat je tegenkomt in jezelf m.b.t. een ander met die persoon zelf

Wat vind jij ervan wanneer je iets hoort van iemand van wat een bepaald persoon van (een handeling van) jou vindt?

Het is heel verleidelijk, wanneer je een probleem ervaart in het contact met iemand, om dit met een ‘derde’ te bespreken. Bijvoorbeeld: je hebt moeite met een bepaalde handeling van iemand of je irriteert je aan zijn/haar gedrag of je voelt je tekort gedaan. In dergelijke gevallen is het veel gemakkelijker om dit met een iemand anders te bespreken. ‘Gemakkelijker’ omdat het minder confronterend is: je hoeft zo die betreffende persoon niet te confronteren (lees: mogelijk pijn/verdriet te doen) en vermijd je de kans op afwijzing.

Op zich hoeft dit bespreken met een derde nog niet zo’n probleem te zijn. Soms Hebben we de behoefte even stoom af te blazen of twijfelen we over wat we ervaren en voelen we de behoefte aan bevestiging. Misschien zien we iets over het hoofd, wellicht heeft het te maken met een blinde vlek in onszelf. Dan kan het prettig zijn een mening van een ander te vragen. De behoefte om je hart te luchten, stoom af te blazen, is niet zo vreemd noch ‘verkeerd’.

Toch is het in de meeste gevallen beter om, wanneer je iets van onrust ervaart in jezelf, dit zo snel mogelijk te bespreken met de betreffende persoon zelf. Als je het verkeerd ziet en de ander gunt jou je levenslessen, zal je daar niet op afgerekend worden. Als dat wel gebeurt dan kun je ook daarom lachen, wetende dat die ander ook zijn onwetendheden en blinde vlekken heeft. Accepteer dat en weet dat jij weer iets over jezelf hebt geleerd.

Het is heel belangrijk hoe je je boodschap brengt: wanneer je de ander niet ‘ter verantwoording roept’, maar vanuit je eigen beleving spreekt en zegt wat het met jou doet, verklein je de kans dat het ‘mis’ gaat. Je nodigt de ander als het ware uit met jou mee te kijken (lees: ‘voelen’) naar wat jij tegenkomt in jezelf over het gedrag van die ander. Wanneer die ander bereid is over zichzelf te leren en jouw gevoelens van belang vind (dus zelfs al is hij/zij het – totaal – niet met jouw beleving eens!) zal hij/zij bereid zijn te luisteren en zelfs doorvragen wanneer iets niet helemaal helder is. Hij/zij schiet niet in het verweer, ontkent of ontkracht niet, maar kijkt samen met jou wat hieruit te leren valt, hoe de verbinding kan worden hersteld of verbeterd.

8) Zie kritiek als een mogelijkheid tot groei

Besef dat kritiek een mogelijkheid is tot groei, dat kritiek een mogelijkheid is om meer over jezelf te leren! Schiet niet in het verweer, ontken niet, vermijd niet, bagatelliseer niet. Zelfs al heb je het idee dat de ander er naast zit: vraag door naar wat die ander precies bedoelt, als je het niet helemaal begrijpt! Dit is een kans! Wat je naar een ander toe doet, doe je, maar wees alsjeblieft eerlijk tegenover jezelf, wees bereid om over jezelf te leren, loop niet voor jezelf weg, verloochen jezelf niet, houd jezelf niet voor de gek! Omarm de pijn die je voelt, wanneer je gevoelens tegenkomt die je eigenlijk niet wilt (wraak, jaloezie enz.), lach erom, leer ervan!

9) Negatieve opmerkingen

Welke betekenis hebben sarcasme, cynisme, neerhalende, denigrerende, meesmuilende opmerkingen naar de ander? Vaak komt dit voort uit een gevoel van minderwaardigheid. We voelen ons beter/meer dan de ander als we de ander omlaag halen, maar het gaat wel ten koste van de verbinding, met mogelijk gevoelens van eenzaamheid tot gevolg (‘Het kan erg eenzaam zijn aan de top’).

Het kan ook te maken hebben met gevoelens van jaloezie. Als je werkelijk over jezelf wilt leren is het belangrijk dat je dit ook bewust wordt, erkent dat dit kennelijk zo is en er om lacht. Wees eerlijk tegenover jezelf over dergelijke constateringen ontken het niet, stop je hoofd niet in het zand. Het mag er allemaal zijn. Het is allemaal o.k.: het gaat om de weg naar zelfkennis.

Het kan ook zijn dat je nog een appeltje te schillen hebt met die ander en dat je een voorval gebruikt om eens ‘lekker’ terug te slaan. Wraakgevoelens dus. Ook hiervan is het van belang dat je je hiervan bewust wordt en om deze constatering kunt lachen. Ook hiervoor geldt: het is allemaal o.k., het gaat erom dat je deze ‘mechanismen’ bij jezelf herkent.

Besef ook dat schuldgevoelens niet op zijn plaats zijn. Het is namelijk helemaal geen kwestie van schuld, omdat je beseft dat dit soort gebeurtenissen en gevoelens van wraak en jaloezie voortkomen uit angst en/of onwetendheid en/of uit beschadigingen of trauma’s uit het verleden. Er valt jezelf niets te verwijten. Zo bezien bestaan goed en kwaad, zonde en schuld ten diepste niet. Je kunt er nu een keuze voor maken om te leren uit dit soort situaties en zo een wijzer mens te worden. Oordeel en veroordeel jezelf en de ander niet: we zijn allemaal ‘mensen op het levenspad’, onderweg naar oprechte, liefdevolle verbinding met elkaar.

10) Het aangeven van je grenzen

Probeer je ook bewust te worden wanneer je grenzen worden overschreden. Hoe vaak zeggen we geen ‘ja’ om goed te willen doen of om bevestiging te krijgen? Al dan niet bewust, aardig gevonden willen worden, willen ‘pleasen’, geen dwarsligger willen zijn? Durf je je grenzen aan te geven? Als je twijfelt kun je ook bedenktijd vragen. “Ik wil er nog even over denken. Vind je het o.k. als ik er morgen op terug kom?” Je hoeft je ook niet altijd te verontschuldigen of uitleg te geven bij een ‘nee’. Je kunt er ook voor kiezen eerlijk te zijn: “Ik heb nu echt behoefte aan wat tijd voor mezelf.” Of: “Ik wil daar verder liever niet over praten.” Dit laatste kan ook betekenen dat je daarmee veiligheid zoekt. Komt het te dichtbij? Komt het te dichtbij kwetsbare plekken? Die je liever maar laat voor wat ze zijn? Valt daar nog iets uit te werken/te helen om de (eventuele) eenzaamheid te doorbreken? Ben je bang jezelf kwetsbaar op te stellen? Ben je bang voor afwijzing of zelfs verlies? Kun/durf je er zo naar te kijken dat dit verlies misschien wel eens beter voor je eigen ontwikkeling zou kunnen zijn, hoe pijnlijk ook?

11) Wat wil ik zelf nu eigenlijk ECHT?

We zijn soms geneigd om maar direct ‘ja’ te zeggen wanneer er iets wordt gevraagd. We denken dat het directe winst oplevert wanneer we tegemoetkomen aan de ander. Die zal ons daarom vast wel aardig(er) vinden. Maar willen we het zelf ook wel ECHT? Zeg niet wat je niet wilt, maar wat je wel wilt. Bedenk dat het ook respect en waardering op zal leveren als je opkomt voor wat jij nu eigenlijk wilt en dus niet voorbijgaat aan jezelf. Wanneer je je altijd maar schikt doe je jezelf tekort. Diep van binnen zal het niet prettig voelen en: het vreet energie.

12) Doe iets met wat je dwarszit, doe iets met de onrust in je

Wanneer je onrust voelt in het contact met een ander, er zit je iets dwars laat dit dan niet lopen. De verleiding is groot en het is ook begrijpelijk (want ‘veiliger’) om het te verzwijgen of met een derde te bespreken, probeer dit te vermijden. Zoek een goed moment en vraag de ander zelf of je er onder vier ogen over kunt spreken. Dergelijke, soms kleine zaken, laten liggen en ‘zegeltjes sparen’ lijkt prima te gaan tot je ‘kaart’ vol is met als gevaar dat de vulkaan tot uitbarsting komt met alle persoonlijke en relationele gevolgen van dien. Soms weet je dan niet eens meer waar het nu eigenlijk over gaat en waar je woede-uitbarsting vandaan komt. Wanneer je eerlijk en vanuit je eigen beleving spreekt is de kans groot dat dit positief uitpakt, al is het alleen maar voor jezelf omdat je hart hebt gelucht. Houd er ook rekening mee dat het ook anders uit kan pakken en het en verwijdering kan betekenen: accepteer dat dan. Soms is dat de beste oplossing.

13) De winst van dieper, constructief, liefdevol contact

“Ik ben benieuwd naar wat er in je leeft, wat je denkt en voelt omdat ik om je geef. Ik wil weten wat er in je omgaat. Ben je bereid wat daarvan met mij te delen? Ik wil je beter leren kennen en ik ben bereid wat van mezelf te laten zien.”

Marjolijn van Heemstra in het programma ‘Het Vermoeden’: “Doorvragen naar elkaar en geen genoegen nemen met het niet kennen van elkaar. Ik wil wél weten wie je bent.”

De mens is een sociaal wezen en we voelen ons prettig als we gewaardeerd worden en als we iets kunnen betekenen voor de ander. Ik hoop dat bovenstaande hierin iets kan betekenen voor een warmer, waardevoller, meer liefdevol leven in verbinding met onszelf en de ander, zodat we beseffen en het gevoel krijgen geen afgescheiden wezens te zijn maar leven in verbinding en éénheid.

14)    Communicatieve vaardigheden / tips:

Wees bescheiden met betrekking tot dat wat je meent te weten. Uitspraken als “Dit IS – gewoon – zo!” schept een verwijdering met de ander, bevordert de verbinding niet.

Spreek niet in termen van “jij…” maar spreek vanuit je eigen gevoel en beleving: “Ik denk…., ik voel…, ik meen…, volgens mij…., naar mijn idee….”.

Maak de ander geen verwijten maar nodig de ander uit te luisteren naar hoe jij tegen de dingen aankijkt. Voel je je boos, verdrietig, teleurgesteld?: spreek je frustraties uit, zeg hoe je je daarbij voelt en wat je diepere behoefte is (“Ik zou het op prijs stellen, fijn vinden, waarderen als je…”; “Ik vind het vervelend als je…., want dan voel ik me…. Kun je je dat voorstellen?”). Er is verschil tussen een verzoek en een eis. Er is verschil tussen een uitnodiging en een verwijt. Laat je verwachtingen weg. Bedenk geen strategie/tactiek zodat de ander jouw behoeften vervult. Kies voor samenwerking en overleg.

Luister aandachtig naar de ander, laat hem/haar uitspreken, zelfs al ben je het totaal niet eens met wat de ander zegt en geef terug wat je hebt gehoord, vraag na als je iets niet goed hebt begrepen, zodat die ander zich gehoord en begrepen voelt. De ander wil, net als jij, graag gehoord en begrepen worden. Erken en bevestig waar de ander is: “Ik zie/heb het gevoel dat je…., klopt dat, zie ik dat goed?”

Vraag feedback van de ander. Vraag naar hoe de ander de dingen ervaart. Deze belangstelling schept een gevoel van verbondenheid. Het leert je over jezelf, hoe je zelf overkomt en leert je ook de ander beter te kennen, wat er in hem/haar omgaat. (“Wat vind je er van dat ik dit tegen je zeg? Hoe is het voor je nu ik dit tegen je zeg? Hoe komt dit op je over?”)

Laat die zaken die je innerlijk onrustig maken niet onbesproken.

Wees je bewust je dieperliggende behoeften kenbaar te maken als je ergens mee zit en vraag ernaar bij de ander. Hoe kunnen we onze behoeften op elkaar afstemmen?

Word je bewust van je grenzen en geef ze kalm, maar wel duidelijk aan: ook jij mag er zijn en bent belangrijk (Dit is voor mensen die onzeker zijn over zichzelf een lastige opgave. Ze hebben namelijk de neiging om te ‘pleasen’, willen de ander niet ‘confronteren’, omdat ze – om zich goed te voelen – afhankelijk zijn van de goedkeuring van de ander).

Probeer je ook bewust te worden wat je zelf werkelijk wilt. Ga niet voorbij aan jezelf. Onderhandel over een oplossing die voor beide partijen goed voelt (“Ik ben bezig in een goed boek en wil nu – laat dat woordje ‘eigenlijk’ maar weg! – niet naar de film. Wat vind je ervan om een ander keertje te gaan?”).

Besef, iedere keer weer, dat het krijgen van kritiek ook een cadeautje van de ander kan zijn om jezelf beter te leren kennen, al is het nog zo rot geformuleerd (geef maar aan hoe dat voelt voor jou!) en al denk je ‘nu’ dat het niet klopt. Bedenk ook: het geven van kritiek zegt minstens net zoveel over die ander (wat hij/zij kennelijk belangrijk vindt).

Vermijd het woordje ‘moeten’ en spreek niet in superlatieven als “jij altijd, nooit, alleen maar” enz.

---

Boeken ter inspiratie

Bewust leven, bewust sterven – Stephen Levine

“Schroom niet om voor de dag te komen met alles wat onuitgesproken is gebleven. Deel dit van nu af aan dagelijks met de mensen van wie je houdt. Deel je woede en je liefde. Hoe vaak verberg je je gevoelens en gedachten niet? Hoe onvolledig en summier ben je in je contacten gebleven?”

Leven in liefde – Klazien Weekers-Vromans

Klazien Weekers-Vromans heeft, tijdens een lezing die ik (24-02-2002) bijwoonde in Dordrecht, herhaaldelijk mooie dingen gezegd over het eerder in dit stuk besproken ‘de onrust in je’. “Doe iets met je onrust” herhaalde ze keer op keer. Ik denk niet dat ik dit ooit vergeten zal. Een wijze les. Zelf vind ik het wel lastig om het in de praktijk te brengen, vermoedelijk dat toch ook hier de angst om de ander te kwetsen of om zelf afgewezen te worden weer om de hoek komt kijken? Zwijgen lijkt dan de gemakkelijkste weg, maar de kans is dus groot dat uiteindelijk toch een keer de rekening volgt.

Hier wat citaten uit haar boek ‘Leven in liefde’ die ik graag wil delen:

Eerlijk en oprecht zijn

“We zijn bang voor het onbekende en houden daarom liever vast aan de veiligheid van onze zorgen dan dat we de ruimte geven aan ons leven. Luister naar je eigen innerlijk en laat angst je blokkeerder niet zijn. Elk niet oprecht zijn is niet liefdevol. Verlang niet dat de ander je erkent. (Je kunt wel hiertoe uitnodigen. – red.) Je zult worden vervult als je openstaat voor je echte ik, voor jouw waarheid. Leg je innerlijke onrust niet bij anderen neer. Eerlijk zijn komt altijd goed terecht. Heel veel kan gewoon gezegd worden. Zeker als het je  doet vanuit (je eigen beleving – red.) rust en kalmte, weloverwogen vanuit eerlijkheid en oprechtheid in het besef dat die ander ook een mens op pad is (met onwetendheden en blinde vlekken, net als jij – red.). Waarheid heeft niets te verbergen en niets te prediken.”

Wijze mensen

“Wijze mensen handelen vanuit het goede principe en niet voor zichzelf. Zij handelen niet voor zichzelf alleen maar als mensen van en voor de gehele mensheid. Altijd zijn er mensen die een grote wijsheid in zich hebben en ons bij staan in opbouwende zin.”

“Deel met hen je pijn en opluchting zal je deel zijn. We kunnen in ons groeiproces wel steun vinden bij de ander, maar alleen wijzelf zijn de schakel, de schakel naar onze innerlijke bevrijding, naar de verlossing in ons. Een ander kan een liefdevolle aangever zijn, maar wij zijn het zelf die het werk moeten verrichten. Wij zijn het die moeten concluderen of dat wat die ander ons aanreikt juist voor ons is, of het onze weg is.”

“Alleen wij weten of dat wat ons gebracht wordt ons verder brengt. De liefde zal het juiste gevoel daarbij in ons plaatsen als we daar naar durven luisteren.”

“Een wijs hart verdedigt niet en valt niet aan.”